İBRAHİM KAJAN’IN DRUGA BAJKA ADLI ESERİNİN TERCÜMESİ

Ibrahim Kajan, 2018.

İBRAHİM KAJAN’IN DRUGA BAJKA ADLI ESERİNİN TERCÜMESİ

(40-71. Sayfalar)

Lisans Tezi

Hazırlayan

YUSUF KÖYLÜ

Danışman: PROF. DR. BETÜL MUTLU

Zenica 2018

İÇİNDEKİLER

Önsöz. 3

I. Bölüm.. 4

İbrahim Kajan'ın Hayatı ve Sanatı 4

İbrahim Kajan'ın Eserleri 5

II. Bölüm.. 6

Druga Bajka adlı eserin tercümesi 6

Sonuç. 25

Kaynakça. 26

ÖN SÖZ

Bu çalışmada İbrahim Kajan’ın sayısız eserlerinde biri olan DrugaBajka adlı şiir eserinin 40-71. sayfaları Boşnakçadan Türkçeye tercüme edilmiştir.

DrugaBajka adlı eser, şairin 2002 yılına kadar hayatını geçirdiği farklı şehirler ve yıllarda yazılmış birçok şiirinin derlenip toplandığı bir eser olarak tanımlanabilir. İbrahim Kajan’ınArabijaLjubavi, Melek ve Zutapticaadında olduğu gibi birçok şiir eseri bulunmakta. Bunun dışında şairimiz seyahatname ve roman tarzı eserleri de bulunmaktadır.

Bu çalışma sırasında Şakir Bayhan’ın Boşnakça-Türkçe Sözlüğünden faydalanılmıştır. Tam tercümesi bulunamayan kelimeler için anlamı yakın olan kelimeler kullanılmıştır. Şiirdeki hissiyatı ve duyguyu okuyucuya aktarabilme amaçlı bazı kelimelerin mecazı anlamları incelenip tercüme edilmiştir.

Tez çalışması sırasında tercümede zorlandığım anlarda bana yardımcı olan değerli kız kardeşim Belkıs Köylü’ye ve çalışmayı yaparken bana destek olan ve her an kendisine ulaşabilme imkânı sağlayan maddi manevi desteğini hiç esirgemeyen tez danışmanım Doç. Dr. Betül Mutlu’ya sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Yusuf KÖYLÜ

ZENICA 2018  

İbrahim Kayan'ın Hayatı ve Sanatı

İbrahim Kajan Bosna Hersek ve komşu ülkelerde tanınmış en ünlü şairlerinden biridir. Kendisi 1 Kasım 1944 yılında Mostar şehrinde doğdu. İlkokulu ve Ortaokulu doğdu Mostar şehrinde bitirdi. Daha sonra yine doğuduğu şehir Mostar'da liseyi bitirdi.Liseden sonra eğitimini yutdışında aldı. Dubrovnik'te Pedagoji Akademisi'nden ve Zagrep'te Defektoloji Fakültesi'nden mezun oldu. 1969 yılından beri Zagreb'de yaşıyor.

Yüksek Lisansı ve Doktorayı Mostar'daki ''Dzemal Bijedic'' Üniversitesi Dil bilimi Fakültesi'nde yaptı. Zagreb'de lektör, kütüphanede görevli, dergi editörü vb. olarak işlerde çalıştı. 1989–1990 yılını Ankara ve İstanbul'da Bilimsel araştırmalar yürüterek geçirdi.

1992'den sonra Hırvatistan'da bulunan KDB ''Preporod'' görev yaptı. Daha sonra Behar adlı dergiyi kurudu ve yazılar yazmaya başladı.Zagrep Radyosu onun radyo dramlarından 5 tanesini yayınlandı. Dramlardan biri çocuklar içindir. İbrahim Kajan yazdığı eserler sayesinde birçok ödüle layık görülmüştür. Druga Bajka adlı eseri 2002 yılındayazılmış en iyi şiir kitabı ödülünü almıştır.

ESERLERİ:

                Arabija  Ljubavi, 1967.

                Al-Sajab i kamena vaza, 1969.

                Kuću dok nađeš, Pjesme, 1978.

                Žuta ptica, Pjesme za djecu, 1993.

                Ljubavni huhujek, Pjesme, 1989.

                Muslimanski danak u krvi, 1992.

                Zavođenje muslimana, 1992.

                Ljubavi je malo, Pjesme, 1994.

                Pod beharom moje janje spava, 1996.

                Bošnjaka na trgu bana jelačića, 1998.

                Tragom božijih poslanika, 2005.

                Melek, 2002.

                Druga bajka, 2002.

                Smijeh koji je pobjegao, 2003.

                Katarina kosača - posljednja večera, 2003.

                Katarina, Kraljica bosanska, 2007.

                Gospodari i sluge tinte, 2005.

                Grubići i nježnići, 2006.

                Tragom bosanskih kraljeva, 2007.

                Djedice unučice pričalice, 2008.

                Razvoj i oblici dječjeg bosanskohercegovačkog romana, 2008.

                Pogled u bosnu - tragom bosanskih kraljeva, 2010.

TREĆA

I desi se onaj tren kad

završava san:

Vjeruje (dijete) da otvara oči

i gleda crnu dušu golema svijeta

Gdje li sam, ne pita se

Nije važno, ne kaže

Aždahe se njišu u žutu grmlju

I pomijeraju nestrpljive grančiće

Behar, skoro smahnut, cvili

zasiplje, prijeti, silom bi prekrio

moje golo

moje južno tijelo

moju zemlju buduću

i moje nebo veliko

s prijestoljem

Najboljeg i Najljepšeg

(s.41)

ÜÇÜNCÜ

Ve o an gerçekleşti

rüyanın bittiği an

(çocuk) gözlerini açtığına inanır

ve büyük dünyanın kara yüreğine bakar

Neredeyim, kendine sormaz

Önemli değil, demez

Ejderhalar sarı çalılıklara saklanıp

Hareket ettiriyor sabırsız dalları

Neredeyse akılsız bahar, mızırdanıyor

serpiştiriyor, tehdit ediyor, zorla kaplamak istiyor

benim çıplak,

benim güney vücudumu

benim gelecekteki ülkemi

ve benim büyük gökyüzümü

tahtıyla

En İyisinin ve En Güzelinin

ĐAVOLJA ZMIJA

Đavolja je zmija ostala u ruševini: srušili smo cijelu kuću u kojoj se pojavila e da bismo joj stali glave. A da je nismo utamanili ima više svjedoka među laicima, među svećenicima i među neznabošcima. Neznabošci su uvjereni po izbezumljenim licima laika i kamenim pogledom svećenika.

Đavolja zmija ramiče kamenje koje je samoBog mogao tu smjestiti; ona nas izjeda i muči onim strašnim mislima (želeći saznati sve o ukoljcicama, špijunima, podvodačima i vlastodršcima – tiranima). (s.41)

ŞEYTANIN YILANI

Şeytan yılan çöküntülerde kaldı; onunla başaçıkmak  için ortaya çıktığı evi tamamen yıktık. Onunla başa çıkmadığımıza şahitlik yapacak amatörlerden, rahiplerden ve dinsizlerden bir çokkişi var. Dinsizler dilsiz amatörlerin yüzlerinden ve rahiplerin soğuk bakışlarından eminler.

Sadece Tanrı’nın oraya yerleştirebileceği taşları hareket ettiriyor şeytan yılanı; bizi korkunç düşünceleri ile yiyip bitiriyor ve rahatsız ediyor (yüzsüz insanlar, casuslar, pezevenkler ve egemenler hakkında her şeyi bilmek istiyor).

ZEMLJA OVOG SMRTNIKA

Zemlja od džeriza učurana

od mlade paprati od gromača

prastara

Zemlja gdje je usud i njegov prijeki pogled

Gdje moj Bog

Mrk

Gdje je leglo

ovog smrtnika (s.42)

BU ÖLÜMLÜNÜN ÜLKESİ

Lağımdan kirletilmiş ülke

genç damarlı bitkilerden eski

taş evlerden

Ve onun çapraz görünümünün

Tanrımın

Karanlık

Kovanının olduğu yerde

Bu ölümlünün

BRAT

Smrtnimmojimbratombješe.

Cvitje od čistaželjeza

pkoljavaše

radostinjegove

Čarobnekućicenastrmini

krepkoporedane

vješte su bratove

nastambe

Pala je

veomagusta

noć

Samo se bijelimoj put

vrućicamoja

urečena

Tokušnjasilazi

međustopala

goničima;

Todijetežuri

ispredognja, onoggrada (s.43-44)

KARDEŞ

Ölümlü kardeşimindi.

Temiz demirden çiçekleri

sarmalıyordu

onun sevinçlerini

Eğimdeki sihirli küçük evleri

sıkıca sıralanmış

ustacadır kardeşimin

meskenleri

Çok karanlık

bir gece

çöktü

Sadece benim yolum beyazlar içinde

sıcaklığım

nazarlanmış

İmtihan geliyor

ayakların arasına

av köpekleri

oçouk acele ediyor

o şehrin, yangının önünden

JAVKA

Tatar je javljao gradu potpuni krah:

Da već polaze savršeno opremljeni

S toliko i toliko vojaka, takvim i takvim

Oružjem, da dolaze, da dolaze, da dolaze

Tatar je javljao gradu potpuni krah

Takvim glasom, takvim da se i sam usmrtio

Kao da je smrt nešto jako važno

Nešto što se ne da čak ni ponoviti

(s.45)

HABER

Tatar şehrin tamamen yenilgiye uğradığını haber veriyordu

Mükemmel donanımlı bir şekilde yola çıktıklarını

Şu şekilde ve şu kadar askerle

Silahlarıyla, geldiklerini, geldiklerini, geldiklerini

Tatar şehrin tamamen yenilgiye uğradığını haber veriyordu

Kendisini bile ölüme götüren bir sesle

Ölüm sanki çok önemli bir şeymiş gibi

Tekrarı olmayan bir şeymiş gibi

KRAJ MOĆNIH

'putujuješ po svijetu

Da bi vidio kako su završili

Oni prije tebe

Bili su od tebe moćniji

I više spomenika su

Na zemlji ostavili'

I šta si vidio?

Pusto groblje bez kraja i početka.

Vidio si samo zemlju crnicu

Kojom je Voljeni

Dušu njihovu napunio. (s.46)

GÜÇLÜLERİN SONU

'Dünyayı dolaşıyorsun

Senden öncekilerin

Sonunu görmek için

Senden daha güçlüydüler

Ve dünyaya senden daha çok

Anıt bıraktılar'

Peki ya ne gördün?

Başlangıcı ve sonu olmayan ıssız bir mezarlık

Tanrının

Onların ruhlarını doldurduğu

Humuslu toprağı gördün sadece .

DUŠA I SAZ

Zeynel Beksaç için

Od onih sam koji su dojahali

İ kojim se zemlja

Davnonahranila

Plamenekonjekojestesusretali

Stoljećimarasute

Podivljali su od samoće

Gorskipotocišto su plaviligolemisvijet

İ vratili se u svojeizvore-

Gospodari su njihovi

Sadasmosaminasvijetu:

Mojazladušanajugu

A saz, tvoječudo, u svemiru (s.47)

RUH VE SAZ

Za Zeynela Beksaç

Sona gelenlerden

Ve toprağın

Uzun zaman önce bıktıklarındanım

Karşılaştığınız alevli atlar

Yüzyıllarca başı boş dolaşmaktan

Yalnızlıktan vahşileştiler

Büyük dünyayı sular altında bırakan acı dereler

Kaynaklarına geri döndüler

Onlar onların tanrıları

Şimdi dünyada yalnızız

Benim kötü ruhum güneyde

Senin sazın, mucizen ise evrende

ZODIJAK

( Zimi, poslije razgovora)

Svi smo na okupu

Djevica Riba Škorpion

Iz lubanje položene u tamni somot

Mogao bi se javiti

Samo Jima.

GÖK

(kışın, sohbetten sonra)

Hepimiz toplandık

Başak Balık Akrep

Sadece Yima (ada)

Karalnık kadifeye sarılmış kafatasından

Görülebilir

No, kuća je njegova

Predaleko

A od Jime

Glas

Tek je Jasna

Vrtoglava

U stablu što niče

Blizu Tuza

Duša mu je zaključana

I krv mu bije

U jednom zemnom stvoru

Još neznana obličja

Pripadaju vodi i pripadaju zemlji.

U kugli tek su pramen magle

Što može svakim hipom iščeznuti.

Tu je početak zablude,

Te vam se putovi nikada neće susresti

Tragači-

(njega) ste preklinjala

Da vas učini baš takvima.

Ko će vam kazati pravu istinu?

Oni zaista nisu znali:

Ama onun evi

Çok uzak

Ve Yima’dan

Bir ses

Ve sadece Yasna dağı

Baş döndürücü

Ağaçta büyüyen

Tuza’nın yakınlarında

Ruhu kilitli

Kanı fışkırıyor

Bir dünyevi yaratıkta

Hala bilinmeyen şekli ile

Suya ve toprağa aitler

Kürede isesis perçemi

Her an kaybolabilecek

Orası yanılgının başlangıcıdır

Ve yollarınız hiç bir zaman kesişmeyecek

İz sürenler-

Sizi tam da öyle yatarsın diye

(Ona) yalvardınız.

Size esas hakikati kim söyleyecek?

Onlar gerçekten de bilmiyorlardı

Glasribarazlijegaobi se prekoopneokeana

Rikomzaljubljenajelena

Slika se sadaokreće

A nebo se naginje  (s.48-49)

Balıkların sesi okyanusun ince yarının üstünden yayılıyordu

Aşık geyiğin kükremesi ile

Resim şimdi dönüyor

Gökyüzü ise eğiliyor

DOBA KOJE ME ZADESILO

Najposlije, stali su potresi i smirismo se.

Istok tijela pomjerao se, očujekujući obećani

Prethistorijski galop bijelog konja-

Niotkud nikakva glasa do onog u obećanju, u

Sjećanju.

Doći će, govorilo je tijelo tonući u središte

Prostora koji se ne usuđujem opisivati-

To je čudo. Ono se pojavljuje, ploveći vremenom,

Sad na istoku, sad na jugu. Ali, ko zna

Stranu istočnu, a ko zna stranu južnu?

Iza potresa, iza sravnjivanja brda i nastajanja

Sasvim novih gora neizmjerne visine

Neobična oblika i, nadasve, egzotična biljka-

Bahnuše poplave.

Tijelo je tada (tek) kazaljka kojoj se

Ne smije

Vjerovati.

BAŞIMA GELEN ZAMAN

En sonunda depremler durdu ve sakinleştik

Vücudun güneyi vaat edilen tarih öncesi

Dörtnallı beyaz atı beklerken hareket ediyordu

Anılarda ise hiçbir yerden,

Hiç bir ses vaat edilenin dışında yoktu

Tarif etmeye bile cesaret edemediğim mekanın

Merkezine batarak, vücut ‘gelecek’ diyordu

Bu ilginç. Zamanda yolculuk yaparak bir doğuda

Bir batıda kendini gösteriyordu. Ama kim bilir

Doğunun tarafını, Batı tarafını?

Deprem sonrasında, dağların yerle bir olmasından ve ortaya

ölçülemeyen yükseklikteki tamamen yeni tepelerin çıkmasına

Tuhaf şekli ile, her şeyin üstünde, egzotik bitkiler

Seller çıka geldi

İşte o zaman vücut güvenilmeyen bir göstergedir.

Ono je samo potvrda da dolazi tutanj daleka konja.

Sada ga čuje samo uho položeno na koru zemlje.

Sigurnost je zvuk; može doći iz oba smijera-

S lica ili tjemena; iz onog što vidimo i onoga što

Ne postoji a kažu da dolazi.

Uzaklardan gelen atların gürlemesinin geldiğinin bir ispatıdır sadece

Şimdi onu sadece dünyanın kabuğunda yer alan kulak duyar.

Ses güvendir; iki taraftan da gelebilir

Yüzde yada üst kısımda, gördüklerimizden ve

Var olmayan ama geliyor dediklerinden.

Naša ukopanost je nedodirljiva. Sliči na davno

Vrijeme kada su metafore bile kraljevi, a kraljevi

Stvorenja probuđena usred legende-

Starinske, ljubavne postelje.

Bizim gömümüz dokunulmaz. Eskilere benzer

Mecazların kral olduğu zamanlara, kralların ise

Efsanelerin ortasında uyandırılmış yaratıklar

Eskimiş aşk nevresimleri.

Iznenadnaradost, pokazujućiprstedonešene iz davnine,

mogla nas je, sadapodrugi put (u razmaku od šeststotina

godina i namjestuudaljenom od biljegaprvogblizupola

tisućekilometara) – izdati, upropastiti i učiniti

zbiljnimsvjedokomokamenjenedogodovštinekojoj su,sadapotpunojasno, moglikumovatijedinočarobnjaci.

Ani mutluluk, eskilerden getirilmiş parmakları göstererek,

Şimdi (altı yüz yıl aralıkla ve ilk işaretinin yerinden beş yüz kilometre uzaklıkta)

bize ihanet edebilir, mahvedebilir ve

anlaşıldığı üzere sadece apaçık

sihirbazların yandaşlık edebildiği taşlaşmıs

maceraların şahitleri yapabilirdi bizi

Uradihkao i drugastranasvijeta: dograbihlopatu

te zaravnasmo, punižara, učinjevetragove.

Dünyanın öteki tarafı gibi yaptım: küreği kaptım

Ve düzleştirdik kor dolu izleri.

A sada, u gluhodobakoje me zateklokaoslučajnika

Şimdi tesadüfen başıma gelen bu kör zamanda

Prebrojavamrane, i zadivnočudo, ne nalazimnisretne

Okolnostilahkaobilaskalakrdije, ni skoru

Mogućnostiskušenja.  (s.50-51)

Yaralarımı sayıyor ve ne hikmetse saçmalıkların

etrafından dolaşmanın kolay bir yolunu

nede imtihanın küçük bir olasılık olduğunu

PUNO JE NESREĆE NA SVIJETU

E. Kiševiću

Kada se otvorevrata, ne ulazi u sobu:

zijezvnepustinja od koje se sledekosti

Kada se otvorevrata, ne potrčenidjeca

koju si podizao

kako si znao

iumio

Ukaže se samounakaženiodraz u ogledalu

Ukaže se samovlastitolice

kojenikada ne možešprepoznati

Kadotvorišvratakolibe u kojoj si proveo

svojvijek

zajaučešpoputzaboravljenogprićaštoga je

Vojnikošinuo

Napravdi

VelikogBoga. (s.52)

DÜNYADA ÇOK FAZLA MUTSUZLUK VAR

E. Kişeviç’e

Kapı açıldığı zaman odaya girme

Kemikleri donduran çöl esner

Kapı açıldığı zaman

Her ne şekilde

Kaldırıp havalara attığın

Çocuklar bile koşmaz

Sadece aynada biçimsiz yansıma görünür

Asla tanıyamayacağın

Bir yüz belirir

Hayatını geçirdiğin kulübenin

Kapısını açtığında

Unutlan küçük köpek gibi inlersin

Askerin vurduğu

Büyük Tanrı’nın

Adaletinde.

KUĆU SMO TI ODREDILI NA DURGOM SVIJETU

Melek mi rečeglasomkojiniljudiniživotinje ne čuju.

Tvoracsvjetovaočito mi je podariomilost

Veliku, jergavidjeh i svatih u trenu

Kad se pokazakončićštonoć i dan razdvajanahorizontu:

Kućusmo ti odredilinadrugomsvijetu u kojojćeš biti sretan.

Zidovi su joj od prućaisprepletana da te uvijek

Podsjećanaljubavikojenisiostvario.

Ućićeškrozvratakoja ne zatvarajunegoljube

İ gledatćeškrozprozorgolema

Prostranstvacvijećapoleglog u tvombivšem

Ljubavnomzanosu.

To mi reče melek panestade.

Je litosve i je litodovoljno, upitahnijemojanjenanebu.

Melek se jošjednomoglasimomesrcu:

Budizadovoljan. Odredilismo ti kuću u kojoj se ne razumijuljudkseriječi:

Malo i dovoljno. (s.54)

ÖBÜR DÜNYADAKİEVİNİ BELİRLEDİK

Ne insanların ne de hayvanların duyabildiği sesle melek bana seslendi

Belli ki alemlerin Yaratıcısı bana büyük rahmet gösterdi

onu gördüm ve bir anda her şeyi anladım

Ufuktaki gün ve geceyi ayırt eden iplik belirdiği zaman:

İçinde mutlu olacağın çbür dünyadaki evini belirledik.

Sahip olamadığın aşkları hatırlatsın diye sepet örgüsüyle örülü

Yüzüne kapanan değil seni öpen kapıdan gireceksin

Ve pencereden izleyeceksn

Eski aşkının heyecanında, çiçek dolu büyük düzlüğü

Melek bunları dedi ve kayboldu.

Her şey bu mu ve yeterli mi, diye sordum gökyüzündeki kuzuya

Melek bir daha kalbime seslendi:

Mutlu ol. Sana insan kelimelerin anlaşılmadığı

Bir ev belirledik, az ve yeterli.

OVO JE VIJEST

Melek je spustio obavijest moju

Umrtvljenu dušu: o ibrahime! Ovo je vijest:

HABER BU

Melek ölmüş ruhuma

Haber indirdi: ey İbrahim! Haber budur:

Ljudi ne postoje, tebi se pričinjava da ih vidiš

Postoji samo ono što je između njih.

Nakon vijesti koju dobih, desi se čudo i svijet se

Isprazni od ljudi, kao soba od predmeta u kojoj si

Ugasio svjetlo! Tad shvatih: u mraku predmeti

Postoje tek kad ih pomilujem; kad knjizi pod

Jagodicama kažem: kako dobra knjiga; kad

Voljenu dodirnem i prošapćem: kako si lijepa;

Kad nabasam na prijateljevo rame i kažem:

O srećo, dobro je da si tu!   (s.55)

İnsanlar yok. Sen sadece onları gördüğünü zannediyorsun.

Sadece onların arasındaki şeyler vardır.

Aldığım haberden sonra, bir mucize oldu ve

Işığı kapattığın bir nesnede olan kişi gibi

O zaman anladım ki: O karanlıktaki nesneleri okşadığım zaman var oluyorlar

Parmak uçlarımdaki kitaba: nasıl güzel bir kitap dediğim zaman,

Sevgilime dokunduğum ve ne kadar güzelsin dediğim zaman

Arkadaş omuzuna rastladığım ve

ey mutluluk iyi ki buradasın dediğim an

OČAJNA PJESMA

Melek mi nije rekao:

Koliko si ljubavi dobio!

Pokazao mi je

Koliko sam ljubavi izgubio!

ÇARESİZ ŞİİR

Melek bana ne kadar aşk

Verdiğini  söyelemdi!

Ne kadar aşk kaybettiğimi

Gösterdi !

(s.56)

SADA SAM ZREO ČOVJEK

Sada sam, Bog mi je svjedok, zreo čovjek:

Shvatio sam što je žudnja i kada nastaje.

Melek mi je otvotio oči:

Žudnja je sada prava i potpuno istinita

ŞİMDİ OLGUN BİR İNSANIM

Şimdi, Tanrı şahidim ki olgun bir insanım

Arzunun ne ve ne zaman belirdiğini anladım.

Melek gözlerimi açtı:

Arzu şu an hakikat ve tamamen gerçek

Jer je i patnja prava i istinita                                      Çünkü acı da hakikat ve gerçek

Zamahnuo je svojimkrilimakad sam najmanježelio:

Slijedi me: tvoja je kućanadrugomkrajuraja.

Bitćešzadovoljanjerništavišenećešznati.

Jatakoradim s dušama

Koje sam davnoodabrao

I koje sam zbognjihoveočajnežudnje

Zavolio.

(s.57)

Ve en az istediğim an çırptı kanatlarını:

Beni takip et: senin evin Cennetin öbür ucunda

Memnun olacaksın çünkü artık hiç bir şey bilmeyeceksin.

Ben önceden seçtiğim

ve çaresiz arzularından dolayı

onları sevdiğim ruhlara

böyle yaparım

KOGA LJUBI MRTVA

Došlo je ledeno doba

I južne voćke mru

Vjetar je ledeni nož

Iz Hada,

Iz spilje duboke-

Iz srca zametka.

Koga ljubi mrtva zemlja?

ÖLÜ  KİMİ ÖPÜYOR

Buz devri geldi

Güney meyveleri  deölüyor

Rüzgar bir buz bıçağı

Had’dan (yeraltı dünyası)

Derin mağradan

Embriyonun kalbinden

Ölü toprak kimi öpüyor?

Ljubi duhove – leptire

Ljubi duhove – ptice

Ljubi drveće – duše

Ljubi izvađeno srce –

Ljubi ljubavnike

Ljubi mrce. (s.58)

Hayaletleri – kelebekleri öpüyor

Hayaletleri – kuşları öpüyor

Ağaçları – ruhları öpüyor

Çıkartılmış kalbi öpüyor –

Aşıkları öpüyor

Leşleri öpüyor.

MILOVANJE

Šutnja i govor. Tijelo i milovanje.

Kosti pune gnoja. Ruka što

Čupa budućnost bez krvi,

Ruka je ljepoduha, strvi.

Slatko je meso leša

A nujna rujna krv.

Groblje u tijelu je ljuvenom

Ljubav u srcu smrtinom. (s.59)

MERHAMET

Sessizlik ve konuşmak. Vücut ve merhamet.

İrin dolu kemikler. Kansız

Geleceği yolan eller

El iyi ruhlu, leş.

Leşin eti tatlıdır

Kanı ise kederli, kızılımsı

Mezarlıktaki vücut kalitesiz

Ölümlü kalbin içinde ise aşk.

EDŽEL

Ibn putuje.

Nosi u ruci šaku pijeska.

ECEL

İbn seyahat ediyor.

Elinde bir avuç kum taşıyor.

Pusti zuhur riše omađijanu cestu

Sada je samo zrno zefira u mladom potiljku

Jabandžijinom; on kleca drumom zatravljenim; oči

Mu naseljene sovuljagama.

O, kakav zor ga tjera bez vodiča?

U gvožđe, edžel mu se zametnuo.

Nosi, pokorno misleći na Njega. (s.60)

Kuru öğlen büyülü yol çiziyor

Şimdi sadece genç yabancının enseninde

Bir tutam zefir; o çimenli yolda sendeliyor; gözleri

Puhu kuşunun üstünde.

Onu kılavuzsuz bu zorluğa iten ne?

Demirde, ecelini yitirdi.

Taşıyor ve Onu düşünmekle itaat ediyor

KAHARLI RUKE

Sad neznano spava u hramu

Gdje se pjeva gdje se igra

Večera u goloj odaji.

Voda što se tri puta obavijala oko ruku, vrata, ušiju,

Oko nožnih zglobova, abdest voda, misli: večera u

Goloj odaji.

Pomjerene ruke večeraju. Uvlače se u zid, traže

Zilo, glazbalo uzidano, mir mlijeka koji mu kapao

Po usnama:

Večera, večera.

A modre, kaharli ruke, koje se uzdižu vrhu sobe,

Očekuju Njegov drobni glas, iz neba, iz zemlje,

Istodobno. (s.61)

KAHIRLI ELLER

Şimdi tapınakta habersizce uyuyor

Oyun oynandığı şarkı söyendiği yerde. 

Akşam yemeği çıplak bir odada.

Akiam yemeği çıplak bir odada: diye düşünüyor abdest suyu,

Üç kez elleri, boynu, kulakları ve bacak eklemini sarmalayan su.

Hareket eden eller yemek yiyor. Duvarın içine çekiliyor, kötülğü

Arıyorlar, duvardaki müzik çaları, dudaklarına damlayan

Sütün huzurunu:

Akşam yemeği, akşam yemeği.

Odanın üst kısmına uzanan şişmiş, kaharlı eller ise

Onun delici sesini bekliyor, aynı zamanda

Gökyüzünden ve topraktan.

CRNI BIK IZ HUMSKE ZEMLJE

U mrtvom gradu Počitelju

Anubis mi je rekao u snu:

Ubilježio sam te u nevidljivu knjigu,

nedostaje nam tvoja zaljubljena,

tvoja pseća duša

Tada se pridigla moja malodobna kćer,

KÜÇÜK ÜLKENİN SİYAH BOĞASI

Ölü şehir Počitelj'de

Anibus rüyamda bana:

Seni görürü görmez kitaba kaydettim

Senin aşık köpek ruhun eksik

Dedi.

O anda küçük kardeşim Hana'm

moja Hana, i dodala kukasti križ,

svastiku koja se još nije vidjela

u prirodnom elementu

A u mrtvom gradu Bagavatu, u pustinji gdje obitavaju duhovi (jer i tamo Anubis bi!)

Smaila bje i ču molitvu

kojom se prosjak ovaj svojoj Ljubavi obratio:

Buduće vrijeme prošlog vremena!

Ne budi me iz slatka sna,

iz crvotočna,

iz retka nevidljiva, iz njige nevidljive.

Crni bik iz Humske zemlje

Uroni u razrovano mramorje i rece:

Približi se i pogledajmojznak!

(s.62-63)

Doğal halinde görünmeyen gamalı haçi uzattı

Hayalaetlerin bulunduğu çölde ise(çünkü orada Anibus var!)

Ülö şehir Bagatava'da

Smail'i dövüyor ve bu dilencinin

Sevgilisine olan duasını dinliyor:

Geçmiş zamanın geleceği

Uyandırma beni tatlı rüyamdan

kurtlu

nadir görünmeniz, görünmeniz kitabından

Küçük ülkenin siyah boğası

Karışık mermerli kayalıklara daldı ve dedi:

Yakınlaş ve işaretime bak!

Mezarlıkta oyulmuş yaşıyor ve çimenler de benim.

Kanını içiyorum ve etini yiyorum.

ČEŽNJA LJUBVNIKA

Ja sam prosjak u beskrajnoj pustinji

Voli me!

Ja sam prosjak pred Božjom kućom u Stijeni

Voli me!

Ja sam prosjak pred samim Granićnim Lotosom

Voli me!

Molim Te riječima sirotim:

Daj mi malo ljubavi!

Molim Te riječima prečistim:

Ljubi me Ljubavi!

Ja plačem bez prestanka

Ljubav Tvoju moleći.

SEVGİLİNİN ÖZLEMİ

Ben sonsuz çöldeki dilenciyim

Sev beni!

Kayada Tanrı'nın evinin önündeki bir dilenciyim

Sev beni!

Sınır lotosunun önündeki dilenciyim

Sev beni!

Öksüz sözler ile Sana yalvarıyorum:

Bana biraz aşk ver!

Tertemiz sözler ile Sana yalvarıyorum:

Öp beni Sevgilim!

Ben durmadan ağlıyorum

Aşkını isteyerek.

A srce je Tvoje mene zavelo!

Tu više nema rastanka

Nidrugogljubavnogsastanka

Ama Senin kalbin beni büyüledi!

Orada artık ne ayrılık

Ne de başka aşklar var

Tu nema smrti

Tu nema kraja

Orada ölüm yok

Orada son yok

(s.65)

LJUBAVNA MOLITVA

AŞK DUASI

Ljubavi, moja ljubavi golema

Zaštito mija, Božanska jedina

Štiti nas od potresa i nasilja

Zabrani, Ljubavi, da dođu ratovi

Da djeca prečista gaze u krvi

Molimo se, Tebi, Jednini:

Čežnjom ljubavi dušu ispuni!

Tebi se molimo. Budni, Iskreni:

Knjige Ljubavi ko nije čiao

Ko nikada Ljubav nije ljubio-

Od nas otkloni! Od nas otkloni!

Molimo se Tebi, Mudri:

Čežnjom ljubavi dušu ispuni!

Aşkım, benim muazzam aşkım

Korumam, tek olan

Bizi depremlerden ve şiddetlerden koru

Savaşların gelmesini yasakla, Sevgilim

Tertemiz çocukların kana basmasını

Tek olan, Sana yalvarırız:

Ruhumu aşkın özlemi ile doldur!

Sana yalvarıyoruz. Uyanık. İçten:

Bizden uzaklaştır! Bizden uzaklaştır!

Aşk kitaplarını okumayan kimseleri

Aşkı hiç öpmemiş kimseleri

Bir tek Hikmetli olana, Sana yalvarırız:

Ruhumu aşkın özlemi ile doldur!

(s.69)

UTRNUO SAM ZA SVOJOM LJUBAVI

Od sudbine nema lijeka:

Nema lijeka od onog što Tvorac jedini oduzme.

Tamo gdje je vodu oduzeo, golemu je pustinju razastro.

Tamo gdje žito nije niknulo, groblja je proširio.

A srce ljubav koje nije molilo

Mržnjjom je gorućom Pravedni ispunio,

Pa oni vrata više ne otvaraju ni roditeljima,

Ni istim unucima, ni dobrim putnicima, ni

Poslanicima vijesti radosnih

Koji i nebo i zemlju i ono što je između njih

Ljubavlju napuni!

SEVGİLİM İÇİN UYUŞTUM

Kaderde ilaç yok:

Yaratıcının verdiği dışında ilaç yok

Suyu aldığı yerde, büyük çölü serdi

Buğdayın çıkmadığı yerde, mezarlıklar genişletti

Aşkı yalvarmayan kalbi ise alevli kin ile doldurdu

Adaletli olan, göğü, yeri ve aralarındakini aşk ile dolduran

Ondan sonra kapılarını ne ebeveynlerine açarlar,

Ne temiz torunlarına, ne iyi yolculara,

Ne de müjdeli haberleri getirenlere.

Samo je ljubavnicima Bog milostivi

Milost golemu darovao.

Samo je ljubav

Ljubljeni besmrtnom i slavnom učinio.

Čežnju je ljubavnu vlastitom dušom ispunio

I bez lijeka ostavio.

Merhametli Tanrı sadece

Aşıklara rahmetinden verdi

Sadece ölümsüz öpenlerin

Aşkını muhteiem yaptı.

Aşk özlemini kendi ruhuyla dolduru

Ve devasız bıraktı.

Braćo moja i sestre moje!

Ne žalostite se zbog mje iscrpljenosti

Mojega gladovanja i moje žeđi

Moje golotinje i moje čamotinje,

Moje nesreće i mojega ludila,

Mojega govora nerazumnoga

I obećanja mojega jasnoga:

Oceanu, uranjam svoje tijelo u tvoje tijelo

I više nikada neću izaći!

Tada ću moći reći:

Sada sam potpun

Erkek kardeşlerim ve kız kardeşlerim!

Tükenmişiğimden dolayı üzülmeyin

Açlığımdan ve susuzluğumdan,

Çıplaklığımdan ve can sıkıntısından,

Mutsuzluğumdan ve deliliğimden,

Anlaşılmayan muhabbetimden

Ve apaçık sözumden:

Ey okyanus, vücudumu senin vücuduna daldırıyorum

Ve hiç bir zaman çıkmayacağım!

Sonra diyebileceğim:

Şimdi tamamım

Jer sam skončao i utrnuo od ljubavi za sovojm Ljubavi.

Sada živim i na ovom i na onom svijetu.

Çünkü Sevgilime olan aşkımdan bittim ve uyuştum

Şimdi hem bu dünyada hem de öbür dünyada yaşıyorum.

(s.70-71)

SONUÇ

Bu eserin Boşnakça’danTürkçe’ye çevrilmesindeki amaç, Boşnak şairlerin şiir anlayışını, hayata bakış açılarını ve şiir kültürlerini yakından tanımaktır. Eser çevirisi sırasında, şairin içinde bulunduğu ruh halini yansıtan kelimelerin zaman zaman anlaşılması güç olduğu gözlenmektedir. Eserde, şu an Boşnak dilinde kullanılmayan birçok kelimeye ve tabire rastlanılmıştır.Önümüze çıkan tüm bu kelimeler ve tabirler araştırılıp, tercümesi yapılmıştır. Türkçede tam karşılığı olmayan kelimeler için o kelimeye en yakın anlamı olan kelime kullanılmıştır. Eserin çevirisi sırasında en çok zorlandığım ve zaman harcadığım kısım kuşkusuz bu tür kelime ve tabirlerdir. Çevirinin, anadilim olan Boşnakçaya olan hâkimiyetimi güçlendirdiğini, iyi bir deneyim olduğunu ve bir dahaki tercümeyi daha rahat yapabilecek bilgiye ulaşmama katkı sağladığını düşünmekteyim. Çevirinin, Boşnak dilinin şiir anlayışını ve kültürünü daha da yakından tanınmasına katkı sağladığını, ileride yapılacak çevirilere örnek bir çalışma olacağını ve kolaylık sağlayacağını söyleyebiliriz.     

Kaynakça

Kajan, Ibrahim, Druga bajka, Vrijeme, Zenica, 2002.

BAYHAN, Şakir, Boşnakça – Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2015.

http://www.oocities.org/paris/bistro/1347/kajan.html : 17. 05. 2018.

http://www.camo.ch/ibrahim_kajan.htm : 17. 05. 2018. 

http://www.historija.ba/d/688-roden-ibrahim-kajan/ : 17. 05. 2018.